You are here

Pini Di Roma – Những cây thông thành Roma của Ottorino Respighi

Tác giả: 
Mai Hạnh

Ottorino Respighi (1879 – 1936) là nhà soạn nhạc, nghệ sĩ violon, nhà âm nhạc học, thầy giáo âm nhạc người Ý. Trong lịch sử âm nhạc, ông là một trong những nhà soạn nhạc hàng đầu của Ý đầu thế kỷ 20. Các sáng tác của ông bao gồm các vở opera, ballet, tổ khúc, hợp xướng, nhạc thính phòng và nổi tiếng với các bản chuyển soạn các tác phẩm của Ý từ thế kỷ 16-18. Những sáng tác khiến Respighi được người yêu nhạc ghi nhớ là bộ 3 tác phẩm thơ giao hưởng: Fontane di Roma, Pini di Roma, Feste Romane – tức Đài phun nước thành Roma, Những cây thông thành Roma và Lễ hội thành Roma.

Tác phẩm thơ giao hưởng Pini di Roma P.141 – Những cây thông thành Roma được Respighi hoàn thành vào năm 1924. Sau khi chuyển từ quê hương Bologna đến thành Roma vào năm 1913, Respighi từng kể: "đài phun nước kỳ diệu" và "những cây thông giống như chiếc ô, xuất hiện ở khắp nơi cho tới tận đường chân trời của thành phố Roma là hai thứ khiến trí tưởng tượng của tôi cất tiếng”.

Bản nhạc bao gồm bốn chương, trong đó Respighi đã đề rõ chú thích mô tả từng chương, vì thế đây cũng là một tác phẩm được xếp vào dạng nhạc chương trình:

Chương 1 "I Pini di Villa Borghese" ("Những cây thông ở vườn dinh Borghese") được đánh dấu nhịp độ Allegretto vivace – rất nhanh.

Chương nhạc này miêu tả những đứa trẻ đang chơi đùa bên những cây thông trong khu vườn Borghese: các bạn nhỏ nhảy múa theo giai điệu đồng dao Ý "Vòng quanh Rosie" ("Ring a Ring o' Rosie") và "bắt chước những người lính hành quân và trận chiến; và ríu rít như chim én". Tác giả đã nhờ vợ mình hát lại những giai điệu ấy như hồi bà còn nhỏ vẫn hay hát khi chơi đùa ở dinh Borghese – một di tích lịch sử của dòng họ Borghese cai quản thành Roma đầu thế kỷ 17.

Chương 2 "Pini presso una Catacomba" ("Những cây thông ở hầm mộ”) có nhịp độ Lento chậm rãi.

Trong chương hai, Respighi khắc hoạ những cây thông nhấp nhô nơi lối vào của một hầm mộ Roma. Âm điệu chương nhạc mô tả dáng vẻ uy nghi của công trình: có cảm giác thâm trầm của chiều sâu trong lòng đất bởi những thanh âm bè trầm, đồng thời thấy cả chiều rộng của không gian bởi xa xa là tiếng các tu sĩ tụng kinh do tiếng kèn trombone vè kèn horn dội lại…. Tất cả hoà quyện gợi lên hình ảnh của một nhà nguyện Campagna hoang vắng, nền đất trống trải, với vài cây thông in bóng trên nền trời. Giai điệu của chương lấy từ các bài thánh ca Kyrie ad libitum 1, Clemens Rector; và Sanctus từ bản Mass IX, Cum jubilo), vì thế bầu không khí càng thêm phần nghiêm trang, mà tha thiết và cũng dịu dàng an ủi.

Chương 3 "I Pini del Gianicolo" ("Những cây thông ở đồi Janiculum") cũng mang nhịp độ Lento.

Cảnh đêm trên đồi Janiculum và trăng tròn soi tỏ những cây thông trên đồi là những gì Respighi vẽ nên trong chương 3 của tác phẩm. Chương nhạc nổi tiếng bởi tiếng chim sơn ca cuối chương (trong các bản thu trên đĩa hãng Gramophone cùng thời, tác giả đã đề nghị đưa cả tiếng chim hót thật vào.

Chương 4 "I Pini della Via Appia" ("Những cây thông trên cung đường Appian") ghi Tempo di marcia, có nhịp hành khúc.

Cung đường Appian tràn ngập cây thông ở hai bên lối đi, nằm ở phía đông nam nước Ý - là một trong những con đường cổ xưa nhất và quan trọng nhất về mặt chiến lược của cộng hòa La Mã cổ đại, kết nối Roma với Brindisi. Respighi nghĩ về một thời kỳ lịch sử đầy vinh quang của đế chế La Mã khi ông viết chương nhạc này, vì thế ông chọn nhịp hành khúc để diễn tả những đoàn quân khải hoàn đã đi qua cung đường này, dùng tiếng kèn trumpet để đón chào niềm hân hoan chiến thắng.

Thơ giao hưởng Pini di Roma – Những cây thông thành Roma được VNSO và VYO trình diễn trong buổi hoà nhạc Family Concert ngày 6 tháng 12 năm 2022 tại Nhà hát lớn Hà nội, dưới sự dẫn dắt của nhạc trưởng Honna Tetsuji.

Nghe tác phẩm: https://youtu.be/aGBGEfQPwsU

ĐĂNG BÌNH LUẬN

CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.